गाजामा १ किलो चिनीको सय डलर: मूल्य वृद्धिको युद्ध र मानवीय दुर्दशा

गाजा—जहाँ युद्धको विभीषिकाले मानवीय जीवनलाई क्षतविक्षत पारेको छ, त्यहाँ अब दैनिक उपभोग्य वस्तुहरूको मूल्यले पनि आकाश छुँदैछ, जसले बाँचिरहेका मानिसहरूका लागि जीवनलाई अझ कष्टकर बनाएको छ । यो एउटा यस्तो भयावह चित्र हो, जहाँ एक किलो चिनीको मूल्य १ सय ६ अमेरिकी डलर पुगेको छ, जुन युद्धअघि ८९ सेन्ट मात्र थियो । यो मूल्य वृद्धिको आँकडाले गाजाको नाकाबन्दीभित्रको कालोबजार र मानवीय सहायताको अभावले निम्त्याएको सङ्कटलाई छर्लङ्ग पार्दछ ।

गाजामा मानवीय सहायताको अभाव र सीमित आपूर्तिका कारण आधारभूत वस्तुहरूको मूल्यमा आश्चर्यजनक वृद्धि भएको छ [१, २]। ‘न्यूयोर्क टाइम्स’ को एक विस्तृत प्रतिवेदनले देखाएअनुसार, खाद्यान्नको मूल्य यति बढेको छ कि धेरै गाजावासीका लागि बजारहरू अब पहुँचभन्दा बाहिरका सपनाजस्तै बनेका छन् [२]। गाजाको चेम्बर अफ कमर्स एन्ड इन्डस्ट्रीको तथ्याङ्कले यो भयावह यथार्थलाई पुष्टि गर्दछ :

१ किलो चिनी: युद्धअघि ८९ सेन्टबाट बढेर १०६ डलर
२५ किलोको मैदाको बोरा: १० डलरबाट बढेर (३००-५००) डलर
१ किलो गोलभेडा: ५९ सेन्टबाट बढेर ३० डलर
गैर-खाद्य वस्तुहरूको अवस्था पनि उस्तै छ
एक बार साबुन: ५९ सेन्टबाट बढेर १० डलर
४० वटा डायपरको प्याक: ८.६१ डलरबाट बढेर १४९ डलर
१ लिटर डिजेल: १.८७ डलरबाट बढेर ३६ डलर
४०० ग्राम शिशु खाना: ७.४३ डलरबाट बढेर ५१ डलर 

यी मूल्यहरूलाई “पूर्णतया पागलपन” भनी २४ वर्षीय गाजा शहरका बासिन्दा मोहम्मद फरेसले वर्णन गरेका छन् । उनको घर भत्किएपछि आफन्तसँग बसिरहेका फरेसले खाद्यान्न अभावका कारण २२ किलो तौल गुमाएका छन् । उनी मानवीय सहायता वितरण स्थलहरूलाई “मृत्युको पासो” भन्दै टाढै रहन्छन्, जहाँ कथित रूपमा इजरायली सेनाले गोली चलाउँछ । उनका अनुसार, इजरायलले यसलाई ‘चेतावनी गोली’ भने पनि, त्यहाँको त्रास कम भएको छैन । फरेसको परिवारले जम्मा गरेको बचतबाट थोरै मैदा र दाल किनेर गुजारा चलाउँछ, तर तरकारी र फलफूल अब उनीहरूको पहुँचभन्दा बाहिर भइसकेका छन् ।

गाजाको चेम्बर अफ कमर्स एन्ड इन्डस्ट्रीका प्रमुख आयिद अबु-रमदानले मूल्य उतारचढावलाई इजरायलको सहायता प्रतिबन्धसँग जोडेका छन् । उनी भन्छन्, “हामी केवल बमको युद्धको सामना गरिरहेका छैनौं – हामी मूल्य, भोक र तिर्खाको युद्धको पनि सामना गरिरहेका छौं” । गत मार्चसम्म युद्धविरामका कारण र सयौं दैनिक सहायता ट्रकहरूका कारण मूल्य घटेको थियो, तर युद्धविराम भत्किनु दुई हप्ताअघि इजरायलले मानवीय सहायता रोकेको थियो । मे महिनामा सीमित डेलिभरी पुनः सुरु भएपछि अभाव, मूल्य वृद्धि र अराजकता बढेको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको विश्व खाद्य कार्यक्रमका प्रमुख अर्थशास्त्री आरिफ हुसेनले यसको स्तरलाई अभूतपूर्व भनेका छन्, “मैले यस्तो अवस्था कहिल्यै कतै देखेको छैन, यो हदसम्म? बिल्कुलै छैन,” उनले आउटलेटलाई भने।

नगदको उपलब्धता अर्को ठूलो चुनौती बनेको छ । ध्वस्त भएका बैंकहरू र एटीएमका कारण, नगद कालोबजारमा मात्र उपलब्ध छ, जहाँ ५०% सम्म कमिसन लाग्छ । फरेस भन्छन्, “जीवनको हरेक पक्षमा पीडा छ” ।

इजरायलले गत अक्टोबर ७ पछि पहिलो पटक शनिबार मानवीय सहायता हवाई मार्गबाट खसालेको छ, साथै “मानवीय विराम,” नुनिलो पानीलाई पिउन योग्य बनाउने प्लान्टका लागि पावर लाइन, र “मानवीय करिडोर” हरूको परिचय दिएको छ । जोर्डन, यूएई, इजिप्ट र अन्य राष्ट्रहरू पनि हवाई सहायतामा सामेल भएका छन्, भने बहराइनले स्वीकृति खोजिरहेको छ र मोरक्कोलाई स्थलमार्गबाट सहायताका लागि अधिकार दिइएको छ ।
वाइनेट न्युजले लेखेको छ शनिबारदेखि, १५० सहायता प्याकेजहरू, जसमा इजरायली सेनाबाट चिनी, मैदा र क्यान गरिएका वस्तुहरूका प्यालेटहरू समावेश थिए, वितरण गरिएका छन् । प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले विश्वव्यापी सहभागिताको आग्रह गर्दै लेखेका छन्, “हमासले आफ्नै जनताबाट खाना चोर्यो। इजरायलले कार्य गर्यो। हामीले गाजाका नागरिकहरूलाई सहायता खसाल्यौं र हामीले अन्य राष्ट्रहरूलाई पनि हामीसँग सामेल हुन आह्वान गर्यौं। कतिपयले गरिसकेका छन्” ।

यद्यपि, यी सबै प्रयासका बाबजुद पनि, गाजाको धरातलीय यथार्थ भयावह नै छ । जहाँ दैनिक जीवनको प्रत्येक पक्षमा पीडा नै पीडा छ, जहाँ चिनीजस्तो सामान्य वस्तुको मूल्यले पनि सय डलरको आँकडा पार गर्छ, त्यो भूभागका मानिसहरू केवल बम र गोलाबारुदको मात्र होइन, भोक, तिर्खा र चर्को मूल्यको अदृश्य युद्धसँग पनि जुधिरहेका छन् । यो युद्ध केवल हतियारले मात्र लडिएको छैन, यो त एक गाँस खानाको लागि, एक थोपा पानीको लागि र एक सुरक्षित सासको लागि दैनिक संघर्ष गरिरहेका निरीह मानिसहरूको कथा हो।