इजरायली समुद्र किन राताम्मे देखियो ?

इजरायलको मुटु मानिने, शान्त र निलो रङको ग्यालिल सागरले हालै अस्वाभाविक रूपमा रातो रङ धारण गर्दा त्यहाँका बासिन्दा र पर्यटकहरूमाझ एकैचोटि विस्मय र त्रास फैलियो [१०]। सधैँ शान्त र नीलो देखिने यो ताल अचानक रगतजस्तै रातो देखिनु कुनै चानचुने घटना थिएन। प्रारम्भमा आशंका र त्रासले मानिसका मनमा घर गरे पनि, यसको रहस्यमय रङ परिवर्तनको वैज्ञानिक कारण पत्ता लागेपछि केही हदसम्म जनजीवन सामान्य भयो [१०]। यो घटना प्रकृतिले हामीलाई दिएको एक गहन सन्देश थियो, जसलाई हामीले सुन्नैपर्छ।

वैज्ञानिक अनुसन्धानले पुष्टि गरेअनुसार, ग्यालिल सागरको पानी रातो हुनुको मुख्य कारण बोट्रिओकोकस ब्राउनी (Botryococcus braunii) नामक एक प्रकारको हरियो शैवालको तीव्र वृद्धि (algal bloom) हो [४, १०]। यो शैवाल क्लोरोफाइटा समूहअन्तर्गत पर्ने हरियो शैवाल हो, जुन सामान्यतया तालमा पाइन्छ [५]। तर, जब यसमा सूर्यको प्रकाश पर्छ, तब यसले रातो वर्णक (carotenoid pigments) उत्पादन गर्छ [४, ५, १०]। यी वर्णकहरू पानीको सतहमा जम्मा हुँदा सम्पूर्ण सागर नै रातो देखिएको हो [४, १०]। इजरायली अधिकारीहरूले अनुसन्धान गरी यो एक प्राकृतिक घटना भएको बताएका छन् [४]। उनीहरूले यो पानी मानिसका लागि हानिकारक नभएको पनि स्पष्ट पारेका छन् [४, ५, ११]। यद्यपि, यस्ता शैवालका फूलहरू इजरायलमा यसअघि पनि, जस्तै सन् २०२२ मा डेड सी (Dead Sea) क्षेत्रमा, देखा परिसकेका छन् [५]।

यद्यपि, यो घटना मानिसका लागि प्रत्यक्ष खतरा नभए पनि, यसले हाम्रो सामु जलवायु परिवर्तनको गम्भीर चुनौती लाई प्रस्ट पारेको छ [५, ११]। विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिले समुद्र र तालहरूको तापक्रम बढाउँछ, जसले गर्दा शैवाललाई तीव्र रूपमा फस्टाउनका लागि उपयुक्त वातावरण सिर्जना हुन्छ [५, १०]। विशेषगरी नाइट्रोजन र फस्फोरस जस्ता पोषक तत्वहरूको उच्च स्तरले शैवालको वृद्धिलाई अझ बढावा दिन्छ [५]। ग्यालिल सागरमा देखिएको यो रातो शैवालको फूल जलवायु परिवर्तनको विश्वव्यापी प्रभावको एक ज्वलन्त उदाहरण हो, जसले विश्वभरका ताजा पानीका स्रोतहरूलाई प्रभावित गरिरहेको छ [४, ५, ११]।

यस घटनाले पारिस्थितिक सन्तुलनमा पर्ने दीर्घकालीन असर बारे गम्भीर चिन्ता बढाएको छ [७, ११]। शैवालको बाक्लो तहले सूर्यको प्रकाशलाई सागरको गहिराइमा पुग्न दिँदैन, जसले गर्दा पानीभित्रका वनस्पति र अन्य जलचरको जीवन प्रभावित हुन्छ [७, ११]। शैवाल कुहिएर जाँदा पानीमा अक्सिजनको मात्रा कम हुन्छ (hypoxia), जसले माछा र अन्य जीवजन्तुहरूलाई खतरामा पार्न सक्छ [७, ११]। इजरायली अधिकारीहरूले तालको पानीको गुणस्तर र पारिस्थितिक प्रणालीको स्वास्थ्यमा निरन्तर निगरानी गरिरहेका छन् ताकि यी जोखिमहरूलाई व्यवस्थापन गर्न सकियोस् र तालको पर्यावरणीय सन्तुलन कायम राख्न सकियोस् [४, ७]।

ग्यालिल सागरको आफ्नै भौगोलिक र ऐतिहासिक महत्व छ [६]। इजरायलको सबैभन्दा ठूलो ताजा पानीको तालको रूपमा चिनिने यो ताल करिब २१ किलोमिटर लामो र १३ किलोमिटर चौडा छ, जसले १६६ वर्ग किलोमिटर क्षेत्र ओगटेको छ [६]। समुद्र सतहभन्दा २०९ मिटर तल रहेको यो ताल पृथ्वीको सबैभन्दा तल्लो ताजा पानीको ताल हो [६]। जोर्डन नदीबाट मुख्यतया पानी पाउने यो ताल टेक्टोनिक प्लेटको चालले बनेको जोर्डन रिफ्ट भ्यालीमा अवस्थित छ [६]। लेक टिबेरियास (Lake Tiberias) र याम किन्नरेट (Yam Kinneret) जस्ता अन्य नामले पनि चिनिने यो तालको बाइबलीय महत्व पनि उत्तिकै छ र यो माछा तथा पर्यटनको महत्वपूर्ण स्रोत पनि हो [६]।

जब प्रकृतिले आफ्नो रङ परिवर्तन गर्छ, त्यो केवल एक दृश्य मात्र नभई हामी मानव जातिलाई दिइएको एक चेतावनीपूर्ण सन्देश पनि हुन्छ। ग्यालिल सागरको रातो रङले हामीलाई पृथ्वीका प्राकृतिक स्रोतहरूको संरक्षण र जलवायु परिवर्तनका प्रभावहरूलाई सम्बोधन गर्न ढिला भइसकेको छैन भन्ने कुराको स्मरण गराउँछ। यो केवल एक शैवालको फूल मात्र होइन, बरु यो हाम्रो साझा घर पृथ्वीको स्वास्थ्यको ऐना हो। हामीले यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिई भावी पुस्ताका लागि स्वच्छ र स्वस्थ वातावरण सुनिश्चित गर्न तत्काल कदम चाल्नुपर्छ।