चीनमा वृद्ध जनसंख्या तीव्र रूपमा वृद्धि भइरहेको छ, जसलाई सम्बोधन गर्न सरकारले कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), मस्तिष्क-कम्प्युटर इन्टरफेस (BCI), र मानवाकार रोबोट (Humanoid Robots) लाई वृद्ध हेरचाह सेवामा समावेश गर्ने नीति ल्याएको छ।
सन् २०२४ डिसेम्बर ३० मा चीनको कम्युनिस्ट पार्टीको केन्द्रीय समिति र राज्य परिषद् द्वारा जारी गरिएको नयाँ नीतिगत दिशानिर्देश अनुसार, वृद्ध हेरचाहलाई प्रविधिमैत्री बनाउन एआई-आधारित रोबोट र स्मार्ट प्रणालीको विकास प्राथमिकतामा राखिएको छ।
यी निर्देशिकाअनुसार, चीनले सन् २०२९ सम्म एक व्यापक राष्ट्रिय वृद्ध हेरचाह सेवा सञ्जाल स्थापना गर्ने लक्ष्य राखेको छ। सन् २०३५ सम्म, प्रत्येक वृद्ध नागरिकलाई आधारभूत हेरचाह सेवामा पहुँच सुनिश्चित गर्दै यो प्रणालीलाई पूर्णरूपमा कार्यान्वयन गरिनेछ।
वृद्ध जनसंख्याको चपेटामा चीन: उच्च-प्रविधि समाधानको खोजी
चीन विश्वकै तीव्र वृद्धी भइरहेको जनसंख्यामध्ये एक हो। सन् २०२३ को अन्त्यसम्म, चीनमा ६५ वर्ष वा सोभन्दा माथिका नागरिकको संख्या २१६.७६ मिलियन पुगिसकेको छ, जुन देशको कुल जनसंख्याको १५.४% हो।
तर वृद्धहरूका लागि चीनमा केवल ८.२ मिलियन बेड उपलब्ध रहेको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ। यस्तो अवस्थामा, चीनले नवीन प्रविधि प्रयोग गरेर वृद्ध हेरचाहलाई सुधार गर्ने योजना अघि सारेको छ।
यस योजनामा, सरकार भावनात्मक साथ दिने, स्वास्थ्य निगरानी गर्ने, र घरायसी कार्यमा सहयोग गर्ने एआई-सक्षम रोबोटहरूको विकास र प्रयोगलाई तीव्र रूपमा विस्तार गर्दैछ। साथै, वृद्ध नागरिकहरूको सुरक्षा र जीवनस्तर सुधार गर्न स्मार्ट होम प्रणाली समेत विकसित गरिँदैछ।
नयाँ प्रविधिहरूलाई प्रभावकारी बनाउन राष्ट्रिय वृद्ध हेरचाह सूचना प्लेटफर्म तयार पारिनेछ, जसले वृद्ध सेवाको आपूर्ति र मागलाई व्यवस्थित गर्नेछ।
स्थानीय तहमा प्रविधिको प्रयोग: रोबोट हेरचाहको नयाँ युग
चिनियाँ सहरहरूमा यो परिवर्तन झन् तीव्र भइरहेको छ। बेइजिङको विज्ञान तथा प्रविधि आयोग ले सन् २०२७ सम्म रोबोट हेरचाह योजनालाई कार्यान्वयन गर्ने लक्ष्यसहित एक कार्ययोजना ल्याएको छ।
त्यस्तै, वुहान र सांघाइ ले पनि वृद्ध हेरचाह प्रविधिमा नेतृत्व लिइरहेका छन्। सांघाइले सन् २०२३ मा पहिलो पटक मानवाकार रोबोटहरूको नियन्त्रण र अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यलाई ध्यानमा राख्दै शासन निर्देशिका जारी गरिसकेको छ।
एशिया-प्रशान्त क्षेत्रभरि वृद्ध जनसंख्याको तीव्र वृद्धि
वृद्ध जनसंख्याको संकट चीनमा मात्र सीमित छैन; एशिया-प्रशान्त क्षेत्रभरि यो समस्या जटिल बन्दैछ।
एसियाली विकास बैंक (ADB) को रिपोर्ट अनुसार, सन् २०५० सम्म विकासशील एशिया र प्रशान्त क्षेत्रमा ६० वर्ष वा सोभन्दा माथिका नागरिकको संख्या दोब्बर भएर १.२ अर्ब पुग्नेछ, जसले समग्र क्षेत्रको करिब २५% जनसंख्या ओगट्नेछ।
ADB का प्रमुख अर्थशास्त्री अल्बर्ट पार्क भन्छन्,
“एशिया-प्रशान्त क्षेत्रको तीव्र आर्थिक विकास एउटा सफलता कथा हो, तर यसले ठूलो जनसांख्यिकीय परिवर्तन ल्याएको छ। सरकारहरू अहिले नै तयारी नगरेमा, वृद्ध जनसंख्यालाई गुणस्तरीय जीवन प्रदान गर्न कठिन हुनेछ।”
भारत जस्तो युवापुस्ताको सबैभन्दा ठूलो जनसंख्या भएको देशसमेत वृद्ध जनसंख्याको तीव्र वृद्धिबाट प्रभावित हुँदैछ। संयुक्त राष्ट्रसंघको यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य एजेन्सी (UNFPA) द्वारा सन् २०२३ डिसेम्बरमा जारी रिपोर्ट अनुसार, भारतको वृद्ध जनसंख्या १५३ मिलियन बाट २०५० सम्म ३४७ मिलियन पुग्नेछ।
यो वृद्ध जनसंख्याको वृद्धिले स्वास्थ्य सेवा अभाव, पेन्सन योजनाको कमी, र वृद्धहरूलाई पर्ने मानसिक तथा शारीरिक चुनौतीहरू थप गम्भीर बनाउँदैछ।
चीनको एआई-आधारित वृद्ध हेरचाह नीति: भविष्यको समाधान?
वृद्ध जनसंख्या संकटलाई सम्बोधन गर्न चीनको प्रविधिमैत्री नीति एउटा महत्वपूर्ण कदम हो। रोबोटिक हेरचाह प्रणाली, स्मार्ट होम प्रविधि, र कृत्रिम बुद्धिमत्ता आधारित सेवाहरू वृद्धहरूको जीवन सुधार गर्न मद्दतगार सावित हुन सक्छन्।
तर यसको व्यवहारिकता र प्रभावकारिता परीक्षण गर्दै अघि बढ्नुपर्ने आवश्यकता छ। प्रविधिले वृद्धहरूको जीवनमा सहजता ल्याउनेछ वा सामाजिक सम्बन्धलाई कमजोर बनाउनेछ भन्ने विषयमा अझै छलफल आवश्यक छ।
चीनको यो कदम एक नवीन प्रयोग हो, जसको सफलताले सारा एशिया-प्रशान्त क्षेत्रमा वृद्ध हेरचाहको नयाँ मार्गचित्र तय गर्न सक्नेछ।
सूचना प्रविधिका साथै कला र साहित्यमा रुचि राख्ने कृष्णपक्ष थापा इजरायलको जेरुसलेममा कार्यरत छन । उनको ब्लग krishnathapa.comउनका अरु लेखहरु पढ्न सकिन्छ ।
%20(1).gif)
